Το «Χριστός ανέστη», αγαπητοί μου, που θα ακούσουμε απόψε, είναι η περίληψη αλλά και ή ουσία του χριστιανικού κηρύγματος. Το «Χριστός ανέστη» είναι βράχος ακλόνητος, επάνω στον όποιο είναι κτισμένη ή αγία μας Εκκλησία. Το «Χριστός ανέστη» είναι ό τάφος των άθεων και των απίστων όλων των αιώνων. Το «Χριστός ανέστη» είναι μία αλήθεια ιστορική. Σήμερα βέβαια πολλοί, πού καυχώνται για τις γνώσεις τους, δεν θέλουν ν' ακούσουν περί αναστάσεως του Χριστού τη θεωρούν μύθο. Εν τούτοις είναι αλήθεια Ιστορική και καμιά άλλη ιστορική αλήθεια δεν έχει τόσες αποδείξεις όσες έχει ή ανάσταση του Χριστού. Εάν μπορείς να μέτρησης τις ακτίνες του ηλίου, άλλο τόσο μπορείς να μέτρησης και τις αποδείξεις της Αναστάσεως. «Χριστός ανέστη» φωνάζει ό άγγελος πού κατέβηκε από τον ουρανό για να αναγγείλει το κοσμοσωτήριο μήνυμα. Το φωνάζουν οι μυροφόρες γυναίκες, που ήλθαν όρθρου βαθέως να μυρώσουν το σώμα του Χριστού. Το φωνάζουν οι Απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης, που πρώτοι από τους μαθητές έσπευσαν στον τάφο. Το φωνάζει και αυτός ο Θωμάς, που αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να ομόλογηση «Ό Κύριος μου και ό Θεός μου». Το «Χριστός ανέστη», σαν αστραπή και βροντή, κηρύττει σε ανατολή και δύσι, βορρά και νότο. «Χριστός ανέστη» λένε μυριάδες στόματα. Το λένε προ παντός ποιοι; Οι άγιοι μάρτυρες. Σε εμάς το «Χριστός ανέστη» δεν στοιχίζει τώρα τίποτα είναι μία εορτή, εορτή της κοιλιάς και όχι της καρδιάς, απόδειξη ότι φεύγουμε από την εκκλησία όταν το πρωτοακούσουμε να ψάλετε από τον ιερέα κάθε χρόνο στην ανάσταση. Στην εποχή των μαρτύρων και των κατακομβών αγαπητοί μου αδελφοί, όποιος τολμούσε να πει «Χριστός ανέστη», αυτό του στοίχιζε τη ζωή. Με το «Χριστός ανέστη» σφράγισαν τα χείλη τους μυριάδες μάρτυρες και ομολογητές της πίστεως μας. Όπως συμβαίνει και σήμερα εκεί όπου ή πίστης διώκεται ακόμη και οι αδελφοί μας δεν τολμούν όχι να εορτάσουν αλλά ούτε και το σταυρό τους να κάνουν. Αν υποθέσουμε ότι μας έλεγαν τη στιγμή αυτή, ότι όποιος πει «Χριστός ανέστη» θα εκτελεστή, σας ερωτώ, ποιος από μας, είτε λαϊκός είτε κληρικός, θα εύρισκε το θάρρος να το κάνη; Οι άγιοι όμως εκείνοι με το «Χριστός ανέστη» σφράγιζαν την επίγεια ζωή τους. Και όχι μόνο άνθρωποι, αλλά και τα άψυχα κηρύττουν το «Χριστός ανέστη» και «οι λίθοι κεκράξονται». Το φωνάζει ό λίθος πού βρέθηκε αποκεκυλισμένος, ό τάφος πού βρέθηκε κενός, τα οθόνια και το σουδάριο πού βρέθηκε «ου μετά των οθονίων κείμενον, αλλά χωρίς εντετυλιγμένον εις ένα τόπον». «Χριστός ανέστη». Την περίοδο αυτή το φωνάζει όλη ή φύσις. Ή εορτή της Αναστάσεως συμπίπτει με την άνοιξη, την ωραιότερη εποχή του έτους. Ή άνοιξη δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα μεγαλόφωνο κήρυγμα της αναστάσεως του Κυρίου. «Χριστός ανέστη», φωνάζει τέλος ποιος; Το φωνάζει το κόκκινο πασχαλινό αβγό. Γιατί άραγε επικράτησε ή συνήθεια, το Πάσχα να δίνει ή Εκκλησία από ένα κόκκινο αβγό; Το δίνει διότι είναι σύμβολο της Αναστάσεως. Με απλούστερα λόγια. Το βλέπετε το αβγό; είναι ένας τάφος. Όπως θάβουμε το νεκρό και καλύπτουμε το σώμα με μια πλάκα, έτσι και μέσα στο αβγό είναι «ή ζωή εν τάφω», και το κέλυφος είναι ή πλάκα του μνήματος. Μέσα στο αβγό είναι ή ζωή. Τι μυστήρια κρύβει ό Θεός! Εάν κάποιος δεν το ξέρη αυτό και του πεις, ότι από το αβγό θα βγει ένα αηδόνι, θα σου πει πώς τρελάθηκες. Και όμως έτσι δεν είναι; Μέσα σ αυτό είναι «ή ζωή εν τάφω», ή ζωή υπό μορφή σπέρματος. Εκεί μέσα κλείνεται το πουλάκι πού θερμαίνει ή κλώσα. Αυτό συνεχώς μεγαλώνει, κι όταν φθάσει πλέον σε κατάσταση ωριμότητας - Τι κάνει; με το ράμφος, με την μυτίτσα του, κτυπάει και σπάει την πλάκα, το τσόφλι, και βγαίνει έξω. Τη στιγμή πού βγαίνει, τι λέει; «Χριστός ανέστη» Μάλιστα. Αν λοιπόν ό θεός έδωσε σ' ένα αβγό τέτοια δύναμη, πού όλοι οί επιστήμονες να μαζευτούνε δεν μπορούν να κάνουν ένα αβγό, ώστε να αναπηδά από αυτό μια ολόκληρη ζωή, πόσο μάλλον εκείνος που είχε τη δύναμη ν' αναστηθεί; Και κάτι ακόμη. Γιατί βάφεται κόκκινο το αβγό; Το βάφουμε κόκκινο, διότι με το χρώμα αυτό συμβολίζεται το αίμα του Χριστού πού χύθηκε στο σταυρό. Το μεν αβγό συμβολίζει τον τάφο του Χριστού, το δε κόκκινο χρώμα συμβολίζει το υπέρτιμον αίμα του με το οποίο εβάφησαν οί βράχοι του Γολγοθά, το αίμα του Θεανθρώπου. Σ' ευχαριστούμε, Χριστέ! ας του πει καθένας μας. Αυτή τη σημασία έχει το αβγό- κηρύττει το «Χριστός ανέστη».
Ο Εσπερινός της Αγάπης, στο Πρωτάτο
Αξίζει να υποβληθή κανείς στον κόπο να βρεθή τις άγιες τούτες μέρες οπουδήποτε στο Αγιονόρος, για να γιορτάση ήρεμα και γαλήνια το χαρμόσυνο Πάσχα. Αλλά το πνευματικό κέρδος ίσως θα είναι μεγαλύτερο γι αυτόν, αν μπορέση να παραστή στις Καρυές για να παρακολουθήση τον «Εσπερινό της Αγάπης», τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες. Ουδέποτε άλλοτε συγκεντρώνονται τόσοι μοναχοί στην μοναχική αυτή πολίχνη, γιατί εκτός των Καρυωτών προσέρχονται και οι απ' τα πέριξ κελλιά, τα κοντινά και τα μακρύτερα, απ' τα Κουτλουμουσιανά και τα Ιβηρίτικα, και οι πατέρες της Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος, και οι ασκηταί της Καψάλας.
Οχλοβοή παρατηρείται στις αυλές, στις σκάλες και τους διαδρόμους, και η μεγάλη αίθουσα της Ιεράς Κοινότητος γεμίζει από μοναχούς και από λαϊκούς προσκυνητάς που τρυπώνουν και συνωστίζονται για να 'δουν από κοντά την τελετή και αποτυπώσουν στη μνήμη τους τα ιδιόμορφα τυπικά του Πρωτάτου. Κατά στίβες είναι τοποθετημένα τα ιερά άμφια πάνω στην τεράστια τράπεζα των συνεδριών. Εδώ θα ντυθούνε όλοι, καθώς κι ο Δεσπότης, μόλις τελειώσει η Τρίτη στάσις των κωδωνοκρουσιών και βάλει «ευλογητό», μέσα στις προσευχές και τις αλληλοδιάδοχες απαγγελίες της τρισσευομένης αναστίμου ακολουθίας.
Και θα παρακολουθήση εύκολα ο καθένας ότι κανείς αντιπρόσωπος της Ιεράς Κοινότητος εκ των ιερωμένων ή άλλος μοναστηριακός δεν θα πλησιάση προς τα ιερά άμφια. Οι πρωτοστασίες, οι πρωτοβουλίες και η ενεργός συμμετοχή σε τούτον τον εσπερινό, καθώς επίσης και στην αυριανή θεία λειτουργία, και στην μεγάλη ολοήμερη λιτανεία, που θ' ακολουθήση, ανήκει εκ παραδόσεως αποκλειστικά στους «Γέροντας των εν Καρυαίς και πέριξ κελλίων»[...]
[...] Έτοιμοι λοιπόν για την κάθοδο προς το Πρωτάτο. Προηγούνται οι μοναχοί και οι λαϊκοί προσκυνηταί κι αστράφτουν στα πασχαλινά χρυσοκέντητα ιερά τους οι παπάδες. Πόσοι να είναι άραγε; Ύστερα ακολουθούν οι διάκοι και με τα δικηροτρίκερα οι πλησιέστεροί μου. Ζερβόδεξά μου ο Πρώτος και ο Διοικητής και όλες οι υπόλοιπες Αρχές του Τόπου.
Σε υψηλούς τόνους θα ακούγεται το αργό αρχαίο μέλος του Χριστός Ανέστη, καθώς χορτάτοι και ξεκούραστοι τώρα θα το ψάλλουν όλοι οι μοναχοί με ένα στόμα, με την πρυτάνευσι, φυσικά, των φωνών των πρωτοψαλτών του Πρωτάτου, και καθώς όλη η πομπή θα ξεχύνεται στο μεγάλο εξωτερικό κλιμακοστάσιο του κοινοτικού μεγάρου, προβλέπει το τυπικό να κάνουμε μικρή στάσι, για να δοθή ο χρόνος για φωτογράφισι απ' όσους έχουν αυτή τη θέλησι και αδυναμία και προπάντων απ' τους πολλούς προσκυνητάς που σπάνια ξεχωρίζεις κανένα που να μη κρατάη φωτογραφική μηχανή στα χέρια του τέτοιες μέρες.
Λαμποκοπάει ο ναός καθώς μανάλια, σαμουντάνια, δρακόντια, πολυέλεοι και χοροί έχουν αναμμένα όλα τα κεριά τους και καθώς με τον καντηλοπάρτη έσπρωξε τους τελευταίους ο εκκλησιαστικός, έκανε με κίνησι και αυτά τα άψυχα να συμμετέχουν στο γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Και κανείς δεν υπάρχει που να μη κρατάη την πασχαλιάτικη λαμπάδα του και σε τούτη την ακολουθία αναμμένη.
Προχωρεί ο πανηγυρικός εσπερινός και φθάνει η υπερτάτη στιγμή της «εισόδου» του και δεν μπορείς να μη θαυμάσης την υπέροχη αυτή παρεμβολή των ενστόλων ιερωμένων και υπηρετών του θυσιαστηρίου στο κέντρο του ναού, να ψάλλουν όλοι μαζί το αργό «Φως ιλαρόν», και να δοξολογούν «φωναίς αισίαις» «εν ενί στόματι και μια καρδία» «Πατέρα Υιόν και Άγιον Πνεύμα Θεόν», γιατί τούτο είναι το χρέος των και η έκφρασις της ευγνωμοσύνης των για την σωτηρία του κόσμου, με την άφατο ενανθρώπησι του Υιού και Λόγου Ιησού Χριστού, με την φιλάνθρωπο Σταύρωσι και την ζωηφόρο Ανάστασί Του.
Τώρα ένας ένας βγαίνει απ' την Ωραία Πύλη κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο με τον «φύλακα»-σελιδοδείκτη στην ξένη γλώσσα που συμβαίνει να γνωρίζη ο καθένας ή που θα τολμήση ν' απαγγείλη την γνωστή περικοπή: «Ούσης οψίας τη ημέρα εκείνη τη μια των Σαββάτων ...». Γνωρίζουν αρκετοί παπάδες και διάκοι ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά και έτσι θα χαρούν πολύ οι ξένοι μας, ακούοντας το κήρυγμα της Αναστάσεως του Κυρίου στη μητρική τους γλώσσα. Κανένα πρόβλημα για τους Ρώσσους, Σέρβους και Βουλγάρους αφού πάντοτε υπάρχει ομοεθνής τους για να το 'πη στα σλαυονικά και κάποιος θα έρθη απ' τις Σκήτες του Τιμίου Προδρόμου ή την Αγιοπαυλίτικη του Λάκκου για να το 'πη στα ρουμανικά.[...]
[...] Το τυπικό προβλέπει να αρχίζη ο Δεσπότης απ' το στημένο δισκέλι μπροστά στην Ωραία Πύλη στα ελληνικά, θα ακολουθούσαν κατά πρεσβεία χειροτονίας όλοι οι άλλοι και θα τελείωνε ο Αρχιδιάκονος πάλι με το ελληνικό κείμενο απ' το άλλο δισκέλι που ήταν στημένο έξω απ' την κεντρική πύλη του ναού.
Επειδή δεν μου φαινόταν καλό να ακουσθεί δυο φορές το ίδιο κείμενο και επειδή είχα μάθει καλά την σε «ηρωϊκό εξάμετρο» απόδοσι της συγκεκριμένης περικοπής απ' τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη και την ανυπέρβλητη μελοποίησί της απ' τον αείμνηστο πρωτοπρεσβύτερο εφημέριο της Παναγίας του Πέραν στην Κωνσταντινούπολι Προκόπιο Μελά, θέλησα να καινοτομήσω εμβάζοντάς την και στο Πρωτάτο. Με το που έδωσα το ίσο και κάναμε την αρχή έστρεψαν άγρια το βλέμμα τους επάνω μας ο Τυπικάρης και κάμποσοι ηλικιωμένοι, παραξενεμένοι απ' την αλλαγη. Τους φάνηκε όμως εύρρυθμο και τόσο ευάκουστο το μέλος που γλύκανε αμέσως η όψις τους και ημέρεψε η κορμοστασιά τους.
Πως μπορούσε όμως να γίνη διαφορετικά, αφού είχε προηγηθή μυστική προετοιμασία και έγιναν συμπαραστάται και ... βοηθοί μου οι άφθαστοι πρωτοψάλτες των Καρυών διακοΔιονύσιος Φιρφιρής, ο παπαΓαβριήλ Μακαβός, οι διακο Ιωασαφαίοι και οι διακοΠαχωμαίοι; ... [...]
Αποσπάσματα από το βιβλίο ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΔΡΩΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΟΔΟΣΤΟΛΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
Εσπερινός της Αγάπης στο Ι.Ν. Τιμίου Προδρόμου Νεαπόλεως
Ιερά Μητροπόλη Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως
www.imnst.gr