Ο ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ

O Πελεκάνος (παλαιότερη ονομασία: Πέλκα) είναι ένα γραφικό ημιορεινό χωριό του Βοϊου της Κοζάνης. Στο χωριό γυρίστηκε η αντιπολεμική ταινία «Ουρανός», που εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Φεστιβάλ Καννών το 1963.

Κτισμένος στις παρυφές του όρους Σινιάτσικου (Άσκιου) σε υψόμετρο 760μ, ο Πελεκάνος είναι πρώην διαμέρισμα του δήμου Ασκίου. Σήμερα με την εφαρμογή του Σχεδίου ¨Καλλικράτης¨εντάσσεται στον καινούριο δήμο Βοΐου. Γεωγραφικά βρίσκεται ανάμεσα στην Κοζάνη και την Καστοριά, σε απόσταση 165 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη, με την οποία πλέον συνδέεται ταχύτατα μέσω του υπερσύγχρονου παρακείμενου άξονα της Εγνατίας Οδού. Βάσει της απογραφής του 2001, το δημοτικό διαμέρισμα Πελεκάνου εκτείνεται σε 29.586 στρέμματα και έχει πληθυσμό 527 κατοίκων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ηλικιωμένοι.

Ονομασία

Το τοπωνύμιο «Πέλεκον»,που αναφέρει ο ιστορικός Προκόπιος και αργότερα τροποποιήθηκε σε «Πέλκα» είναι από τα αρχαιότερα μακεδονικά τοπωνύμια, με προέλευση το σχήμα «πέλεκυς-πελεκώ» και από το «Πέλλα-πέτρα». Η επιτροπή τοπωνυμίων το 1927 άλλαξε το όνομα στο σύγχρονο Πελακάνος, έχοντας στο νου τους ομώνυμους ξακουστούς μαστόρους πέτρας του χωριού, που έφθαναν μέχρι το Πήλιο και την Πόλη.

Τοπωνύμια και Μνημεία

Κοιτίδα του σύγχρονου Πελεκάνου θεωρούνται οι δύο μονόλιθοι ύψους 1,5 μέτρου που είναι μπηγμένοι στο κέντρο του οικιμσού . Εκεί θέλει η παράδοση να έχουν ταφεί ζωντανά 2 δαμάλια που κατέληξαν στο εν λόγω σημείο, στην προσπάθεια των χωρικών να επιλέξουν έναν τόπο για τον οικισμό που θα τους εξασφάλιζε την επιβίωση και την συνέχιση. Γύρω από το ιστορικό κέντρο του οικισμού, μπορεί να θαυμάσει κανείς μερικά γνήσια δείγματα παραδοσιακής δυτικομακεδονικής αρχιτεκτονικής.

Στον κάμπο, 2χλμ. νότια του χωριού υπάρχει παραδοσιακό πέτρινο γεφύρι, χτισμένο το 1935 σε χείμαρρο, ονομαζόμενο «Του Φασούλη η Γούρνα». Είναι το νεώτερο γεφύρι του είδους του στη Δυτ.Μακεδονία και βρίσκεται σε άψογη κατάσταση. Ο πολιούχος Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου ανεγέρθη το 1938. Η αρχαιότερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής κτίστηκε το έτος 1643. Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου βρίκεται στην κορυφή του ομώνυμου λόφου που δεσπόζει βορείως του χωριού, Στις ανατολικές παρυφές του λόφου εκτείνεται το «Ρουμάνι», δάσος αειθαλών εκτάσεως άνω των 2.000 στρεμμάτων. Στην άκρη του δάσους ορθώνεται ο ογκώδης μονόλιθος της «Κουκουπέτρας», τοπικού τοπωνυμίου.

Ιστορία

Η περιοχή κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους καθώς εντοπίζονται νεολιθικά λείψανα πλησίον του σημερινού οικισμού. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν τείχη και οχυρώσεις που χρονολογούνται από το 13o αιώνα π.Χ και αναβάθμιστηκαν επί Ιουστινιανού σε οχυρό αποκαλούμενο «Πέλεκον», σύμφωνα με τον ιστορικό Προκόπιο. Στην περιοχή «Βαρκό», δίπλα στον ποταμό Μύριχο, υπάρχει ρωμαϊκός οικισμός που δίνει τακτικά τροφή σε λαθρανασκαφείς,

Οι πρώτοι σύγχρονοι κάτοικοι, που πιθανότατα μετανάστευσαν από την Ήπειρο (περιοχή Φούρκας-Σουλίου) ζούσαν κατά φατρίες νοτιοανατολικά του σύγχρονου οικισμού, στην αριστερή όχθη του χειμαροπόταμου Μύριχου, που ξεκινάει από το Σινιάτσικο και καταλήγει στον Αλιάκμωνα. Οι Τούρκοι το έλεγαν «Ντιρέκιοϊ» (ποταμοχώρι). Πιθανότατα γύρω στον 17ο αιώνα, πολυάριθμες ομάδες μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση του χωριού. Στον κατάλογο του Νεοφύτου (Κώδικας Ζωσίμα) της Μητροπόλεως Σιατίστης & Σισανίου το 1797 αναφέρεται σαν «χωρίον Πέλκα». Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το χωριό μαράζωσε από την εσωτερική (κυρίως προς Κοζάνη, Βέροια, Θεσσαλονίκη) και εξωτερική (κατά βάση Σικάγο, Τορόντο, Μελβούρνη) μετανάστευση. Οι απόγονοι των Πελκιωτών διαπρέπουν σε ποικιλία επαγγελματικών κλάδων και επισκέπτονται την ιδιαίτερη πατρίδα τους στις γιορτές και κυρίως το Δεκαπενταύγουστο.

Εκδηλώσεις

Στο χωριό λειτουργούν Λαογραφικός και Πολιτιστικός σύλλογος. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους πραγματοποιούνται πλείστες εκδηλώσεις πολιτισμού που προάγουν την τοπική λαογραφία. Αντιπροσωπευτικότερες είναι η Γιορτή του Δράκου στα τέλη Ιουλίου, η Γιορτή Κρασιού στα τέλη Αυγούστου και η Γιορτή του Μούστου στις αρχές Οκτωβρίου. Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου γίνεται μεγάλο γλέντι στην αυλή του παλιού Σχολείου, προς τιμήν της πολιούχου Θεοτόκου, όπου ανταμώνονται οι απανταχού Πελκιώτες.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδει

Δύο ακόμα φωτογραφίες από το υψόμετρο τον 1370 μέτρων,όπου σε αυτές φαίνεται ο Πελεκάνος από ψιλά .