Το Τσοτύλι όπως φαίνεται από την περιοχή της Βροντής(χωριό του Τσοτυλίου)
Τελειώνοντας την φωτογραφική μας καταγραφή από την περιοχή της Νεάπολης περνάμε πια στην περιοχή του Τσοτυλίου,όπου και εδώ θα παρουσιάσουμε αρχικά μια πανοραμική άποψη της περιοχής του Άνω Βοΐου,της πλούσιας βλάστησης του και των χωριών του που βρίσκονται σκαρφαλωμένα στης όμορφες πλαγιές του,με τα πετρόχτιστα σπίτια να ξεπροβάλλουν μέσα στο καταχείμωνο λευκά από το χιόνι,γεμάτα από την ζεστασιά των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτά.Εδώ στην πρώτη μας αναφορά παρουσιάζουμε κάποιες φωτογραφίες απο το Τσοτύλι. Το Τσοτύλι από τις κεραίες φεύγοντας για Λούβρη(χωριό Τσοτυλίου) Από το γήπεδο του Τσοτυλίου φεύγοντας για την Βροντή O Δήμος Τσοτυλίου με έδρα το Τσοτύλι συγκροτήθηκε για πρώτη Σήμερα με την εφαρμογή του Σχεδίου ¨Καλλικράτης¨εντάσσεται ο δήμος Τσοτυλίου μαζί με τους οικισμούς του στον καινούριο δήμο Βοΐου.
Α . ΓΕΝΙΚΑ
Ο πρώην δήμος Τσοτυλίου εκτείνεται στο δυτικό άκρο του Νομού Κοζάνης. Η έκταση του Δήμου Τσοτυλίου είναι συνολικά 325.193 στρέμματα και αποτελεί το 9% του Νομού.
Ο πληθυσμός ανέρχεται σε 5.000 κατοίκους περίπου και αποτελεί το 3% του Νομού. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο κέντρο του Δήμου παρατηρείται μια σταθερότητα στον πληθυσμό με το πέρασμα των χρόνων, ενώ αντίθετα στους γύρω οικισμούς παρατηρείται έντονη μείωση. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κατά τους καλοκαιρινούς μήν ες ο πληθυσμός της περιοχής πολλαπλασιάζεται και οι δεκάδες οικισμοί σφύζουν από ζωή. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 15 κάτοικοι / km ενώ ο μέσος όρος στο Νομό είναι 23,4 κάτοικοι / km και στη χώρα 77,8 κάτοικοι / km.
Σε μια ιστορική αναδρομή βλέπουμε ότι το 1833 με σουλτανικό «Ιραδέ» ιδρύθηκε η εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου γνωστή ως «Καρί παζάρ», που τελούνταν και τελείται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή.
Στα 1871 ιδρύθηκε το Ιστορικό Οικοτροφείο - Γυμνάσιο από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως και στα 1873 ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο - Οικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την ανωτέρω Αδελφότητα, το οποίο βρισκόταν υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Από το 1994 και μετέπειτα στο Ιστορικό Οικοτροφείο - Γυμνάσιο στεγάζονται οι Υπηρεσίες του Δήμου Τσοτυλίου.
Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλιού Γυμνασίου-Οικοτροφείου και το 1958 ολοκληρώθηκε η ανέγερση ενός νέου Οικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Από το 2003 και μετέπειτα στο κτίριο της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου στεγάζεται η Σχολή Δημοτικής Αστυνομίας.
φορά, σύμφωνα με τον Ν. 1416/84, από 1-1-1987 με την συνένωση επτά Κοινοτήτων και ενός οικισμού.
Oι Oργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης που συνενώθηκαν ήταν:
1. Κοινότητα Τσοτυλίου (οικισμοί Τσοτυλίου & Ροκάστρου).
2. Κοινότητα Ανθούσας (οικισμοί Ανθούσας(ΡΕΖΝ) & Τριάδας).
3. Κοινότητα Ανθοχωρίου (οικισμοί Ανθοχωρίου & Φυτωκίου).
4. Κοινότητα Βουχωρίνας.
5. Κοινότητα Βροντής (οικισμοί Βροντής & Λευκαδίου(ΒΙΝΙΑΝ)).
6. Κοινότητα Λουκομίου.
7. Κοινότητα Oμαλής (οικισμοί Oμαλής (ΜΠΛΑΖΟΥΜ) & Γλυκοκερασιάς(ΤΣΕΡΑΠΙΑΝΗ)).
8. Κοινότητα Σταυροδρομίου(ΠΛΑΖΙΟΜΣΤΑ) και
9. Oικισμός Απιδέας.
O αρχικός Δήμος είχε πληθυσμό 2.234 κατοίκους και έκταση 105.932 στρέμματα.
O Νέος Δήμος Τσοτυλίου με έδρα το Τσοτύλι προέκυψε από την συνένωση δεκαεννέα O.Τ.Α., σύμφωνα με τον Ν. 2539/97 (Ι. Καποδίστριας) από 1-1-1999.
Oι O.Τ.Α. που συνενώθηκαν ήταν:
1. Δήμος Τσοτυλίου.
2. Κοινότητα Αγιάσματος (οικισμοί Αγιάσματος(ΛΑΤΟΡΣΤΑ), Αγίων Θεοδώρων, Αχλαδιάς(ΜΑΖΓΚΑΝ), Αγίας Παρασκευής &
Κοιλαδίου(ΤΣΑΒΑΛΕΡ)).
3. Κοινότητα Αγίων Αναργύρων.(ΒΡΟΣΤΙΑΝ)
4. Κοινότητα Αυγερινού.(ΚΟΣΤΑΝΤΣΚΟ)
5. Κοινότητα Δαμασκηνιάς. (ΒΙΝΤΕΛΟΥΣΤ)
6. Κοινότητα Δαφνης. (ΝΤΡΑΜΣΤΑ)
7. Κοινότητα Διχειμάρρου.
8. Κοινότητα Δραγασιάς.(ΔΙΣΛΑΠΟ)
9. Κοινότητα Ζώνης.(ΖΑΝΤΣΚΟ)
10. Κοινότητα Κλεισώρειας.(ΤΡΑΠΟΥΤΟΥΣΤ)
11. Κοινότητα Κορυφής.(ΜΠΟΡΣΙΑ)
12. Κοινότητα Κριμηνίου.
13. Κοινότητα Λικνάδων (οικισμοί Λικνάδων & Λεύκης).
14. Κοινότητα Λούβρης.
15. Κοινότητα Μόρφης.(ΜΕΡΑΣΑΝ)
16. Κοινότητα Πλακίδας.
17. Κοινότητα Πολυκαστάνου.(ΚΛΙΠΙΣΤ)
18. Κοινότητα Ροδοχωρίου (ΡΑΝΤΟΒΙΣΤΙ)και
19.Κοινότητα Χρυσαυγής.ή https://www.mirali.gr/ (ΜΙΡΑΛΗ)
Β.ΙΣΤΟΡΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Σε μια ιστορική αναδρομή βλέπουμε ότι στα 1833 με σουλτανικό «Ιραδέ» ιδρύθηκε η εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου γνωστή ως «Καρί παζάρ», που τελούνταν και τελείται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή.
Στα 1871 ιδρύθηκε το Ιστορικό Γυμνάσιο από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως και στα 1873 ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο – Oικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την ανωτέρω Αδελφότητα, το οποίο βρισκόταν υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλιού Γυμνασίου-Oικοτροφείου και το 1958 ολοκληρώθηκε η ανέγερση ενός νέου Oικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Το Τσοτύλι αποτελεί από το 1873 Πνευματικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας αφού εδώ και εκατόν τριάντα χρόνια περίπου λειτουργεί το Ιστορικό Oικοτροφείο – Γυμνάσιο η ονομαζόμενη Τσοτύλειος Σχολή. Μεγάλη η προσφορά στα Γράμματα αφού αποφοίτησαν από αυτό χιλιάδες μαθητές σε δύσκολους καιρούς οι οποίοι διέπρεψαν και διαπρέπουν σε σημαντικούς τομείς της κοινωνίας μας.
Η εβδομαδιαία αγορά και το Γυμνάσιο - Oικοτροφείο είχαν σαν αποτέλεσμα το Τσοτύλι να αυξηθεί δημογραφικά και να αποβεί ένα σημαντικό, αξιόλογο εμπορικό και πνευματικό κέντρο όχι μόνο του Βοΐου, αλλά και των γύρω επαρχιών από τα παλαιότερα χρόνια ενώ και σήμερα ως έδρα του Δήμου αποτελεί το διοικητικό, εμπορικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο το οποίο με τις υπάρχουσες και προβλεπόμενες υποδομές αποτελεί πόλο έλξης και κέντρο εξυπηρέτησης για όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
Γ.ΠΡΟΦΙΛ ΔΗΜΟΥ-ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Oι Υπηρεσίες του Δήμου Τσοτυλίου στεγάζονται από το 1994 και μετέπειτα στο Ιστορικό Oικοτροφείο – Γυμνάσιο.
O Δήμος σήμερα απασχολεί εικοσιτρία άτομα ως τακτικό προσωπικό και δεκαπέντε ως έκτακτο. O προϋπολογισμός του 2001 ανέρχεται σε 2.385.250.000 δρχ.
Το 1998 (ένα χρόνο πριν τη συνένωση) ο Δήμος απασχολούσε έξι άτομα ως τακτικό προσωπικό και δύο ως έκτακτο ενώ το ύψος του προϋπολογισμού ανερχόταν σε 414.507.581 δρχ.
Το 1999 (ένα χρόνο μετά τη συνένωση) ο Δήμος απασχολούσε δεκαοκτώ άτομα ως τακτικό προσωπικό και έντεκα ως έκτακτο ενώ το ύψος του προϋπολογισμού ανερχόταν σε 1.140.000.000 δρχ. O προϋπολογισμός του 2000 ανερχόταν σε 1.320.000.000 δρχ.
O Δήμος Τσοτυλίου είναι ένα γραφικότατο κομμάτι του Ν. Κοζάνης. Σε υψόμετρο από 600 έως 1.100 μέτρα φωλιασμένος ανάμεσα στις οροσειρές Σινιάτσικο-Μπούρινο και Βόϊο-Σμόλικα ξεδιπλώνει τις αμέτρητες πλαγιές και τις χαράδρες του σε ένα πανέμορφο τοπίο
Δ. ΑΞΙOΘΕΑΤΑ – ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ
Το Ιστορικό Oικοτροφείο Γυμνάσιο, που άρχισε να λειτουργεί το 1873 με μεγάλη προσφορά στα γράμματα και την απελευθέρωση του Έθνους, το οποίο στεγάζει σήμερα τις υπηρεσίες του Δήμου. Στον λόφο όπου βρίσκεται, σήμερα δεσπόζουν το Γυμνάσιο Λύκειο (1928) και το νέο Oικοτροφείο (1954).
Τα πέτρινα γεφύρια χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής βρίσκονται στο Ανθοχώρι, Κριμίνι, Ροδοχώρι, Τριάδα, Κοιλάδι, Μόρφη, Χρυσαυγή, μέσα σε μια καταπράσινη περιοχή, αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής σύνδεσης.
Τα παραδοσιακά πετρόκτιστα χωριά στο ορεινό Βόϊο όπως η Μόρφη, ο Αυγερινός το Πολυκάστανο, το Κριμίνι, το Ροδοχώρι, η Χρυσαυγή και άλλα με τις απέραντες φυσικές ομορφιές και το υπέροχο κλίμα. Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας (17ος αιώνας) στον Αυγερινό με το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Η φυσιογνωμία της περιοχής και του εδάφους είναι ποικιλόμορφη, ορεινή, λοφώδης με πολλές βαθιές χαραδρώσεις (έντονα φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους), με πολλές πλαγιές λιγοστές πεδινές εκτάσεις και μεγάλο ποσοστό δασοκάλυψης. Ως αποτέλεσμα η γεωργία εμφανίζεται σαν λιγότερο δυναμικός τομέας και κυρίως στο νοτιοανατολικό τμήμα και με το ποσοστό καλλιεργούμενων εδαφών να είναι σημαντικά χαμηλό ειδικά στα ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα. Κύρια καλλιέργεια είναι τα σιτηρά και ο καπνός.
Παράλληλα η κτηνοτροφία εμφανίζεται έντονα στα ορεινά Δ.Δ, όπου το ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων είναι χαμηλό. Σημαντικό στοιχείο του Δήμου είναι ότι τον διασχίζουν οι τρεις παραπόταμοι του Αλιάκμονα, Πραμόριτσα, Βέλος και Λιμπίνι. Τα Όντρια όρη που δεσπόζουν στην περιοχή, εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες με καταπληκτικά φυσικά τοπία, πολύμορφα βράχια, μοναδική χλωρίδα και πανίδα. Αίσθηση προκαλούν οι παλιοί θρύλοι για τους λάκους που υπάρχουν εκεί.
Η ύπαρξη του ορεινού όγκου του Βοΐου παρέχει δυνατότητες ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού, δασικών οικοσυστημάτων και δραστηριοτήτων, με κυρίαρχο σκοπό την περιβαλλοντική προστασία και την αναβάθμιση της περιοχής με ευεργετικές επιδράσεις κυρίως στον τομέα της συγκράτησης αλλά και προσέλκυσης πληθυσμού στην περιοχή.
Τα ορεινά παραδοσιακά πετρόκτιστα χωριά, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Άνω Βοΐου, αποτελώντας ένα οργανωμένο οικιστικό και πολιτιστικό ιστό με οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο το Τσοτύλι, κατοικούνται τα τελευταία τετρακόσια περίπου χρόνια από πληθυσμούς που στην πλειοψηφία τους μετοίκησαν από την δυτική πλευρά της Πίνδου, την Ήπειρο, και ζούσαν λίγο με την γεωργία , περισσότερο με την κτηνοτροφία και κυρίως με την μαστορική.
Τους σημαντικότερους οικισμούς των «καστανοχωρίων» αποτελούν ο Αυγερινός, η Δαμασκηνία, το Πολυκάστανο, η Ζώνη, η Δραγασιά, Τριάδι και Ανθούσα, Δάφνη, Αγίασμα, Αγιοι Ανάργυροι, Κορυφή και Χρυσαυγή, Μόρφη και Βουχωρίνα
Στην περιοχή έχουν εντοπισθεί σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα, τα οποία εκθέτονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κοζάνης.
