Μίαν ωραίαν και ηλιόλουστον πρωίαν της 14 Οκτωβρίου 1912 το υπό την γενικήν αρχηγίαν του κ. Γ. Κατεχάκη ανταρτικόν σώμα εξεκίνησε και δι' ατραπών και λόγγων έφθασεν διά Βελεμιστίου εις το χωριό Γκρέση, το οποίον ήτο ιδιοκτησία κάποιου Ξηροθανάση εκ Γρεβενών.Αφού καθ’ όλην την νύκτα επαναπαύθημεν, την επομένην εκκινήσαντες εφθάσαμεν εις το χωρίον... Φυλί τών Γρεβενών το όποιον και τούτο είναι τσιφλίκιον του εκ Τρικκάλων κ. Πίχτου
Εις το Φυλί εφθάσαμεν περί ώραν 8ην μ.μ. πράγμα το οποίον ιδόντες οι κάτοικοι, εφοβήθησαν καί εκλείσθησαν εις τάς οικίας των, και τούτο διότι μας ενόμισαν ως Τούρκους ληστάς αργότερον όμως οι χωρικοί πεισθέντες, ότι Έλληνες πλέον στρατιώται και ουχί Τούρκοι βασιβουζούκοι έκαμαν την είσοδόν των εις το χωρίον των ήνοιξαν διάπλατα τας θύρας των οικιών των και μας υπεδέχθησαν με ανοικτάς αγκάλας πλην του ιερέως του χωρίου, του οποίου η οικογένεια προφασίζετο ότι ο αφέντης απουσιάζει, ενώ αργότερον απεδείχθη, ότι ήτο κρυμμένος εν τη οικία του τις είδε δια ποίον λόγον.
Επαναπαυθέντες το εσπέρας εκείνο εις το ανωτέρω χωρί¬ον, εξεκινήσαμεν την επομένην διά Γρεβενά αφού προηγου¬μένως εξωφλήσαμεν με τους χωρικούς τους λογαριασμούς τους οποίους έκαστος από ημάς είχε, διά τα τρόφιμα τα οποία είχε λάβει συγχρόνως δε συνεστήσαμεν εις αυτοίς να είναι ήσυχοι και ότι ούδένα πλέον κίνδυνον θά διατρέξουσι από τους αγάδες τους τόσα έτη καταδυναστεύσαντας αυτούς.
ΕΙΣ ΓΡΕΒΕΝΑ
Μετά μακράν πορείαν φθάσαμεν εις Γρεβενά διελθόντες νοτίως του χωρίου Ελευθεροχώρι, το οποίον είναι ιδιοκτησία του κ. Μπούσιου.
Eις Γρεβενά μας ανέμενεν ενθουσιώδης υποδοχή. Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της κωμοπόλεως με σημαίας και ψάλλοντες εθνικά τραγούδια εξήλθον πέραν του πόταμου και μάς υποδέχθησαν συνοδεύσαντες ημάς εν ζητωκραυγαίς μέχρι της πλα¬τείας του χωρίου, όπου έφθάσαμεν την 6ην εσπερινήν ώραν.
Εις την πλατείαν ο Μητροπολίτης Γρεβενών μετά των ιε¬ρέων εδεήθη εις τον Ύψιστον υπέρ της επικρατήσεος των ελ¬ληνικών όπλων, κατόπιν αφού διήλθομεν την πλατείαν εν στρα-τιωτική παρατάξει κατεσκηνόσαμεν εις τά παραχωρημένα παρά της αρμοδίου επιτροπής σχολεία και οικήματα.
Δεν είχε παρέλθει αρκετή ώρα και ηκούσθησαν διαπερα¬στικά οιμογαί γυναικοπαίδιον προερχόμεναι εκ του χωρίου Τσούρχλη τα όποια προσπαθούσαν να διαφύγουν την σφαγήν των υπό των ορδών του Μπεκήρ αγά. Η χαρά μας είχε φθά¬σει εις το κατοκόρυφον διότι τα ανταρτικά σώματα ήθελον επί τέλους συναντηθή την επομένην με τον εχθρόν. ιδού λοιπόν τι συνέβαινε.
Ο γνωστός πλέον καταστάς διά τας ληστρικάς πράξεις του Μπεκ αγάς μαθών την εισβολήν ανταρτικών σωμάτων Ελ¬ληνικών εις Γρεβενά, εγκατέλειψε την πόλιν ταύτην και ήρχισεν οχυρούμενος εις το χωρίον Τσούρχλη, ένθα ενόμιζεν. μεταχειριζόμενος τό ανωτέρω χωρίον ως προπύργιον, ότι θα ευρισκεν εκεί πεδίον δράσεως.
Πριν εισέτι εισέλθουμεν εις την ανιστόρησιν των γεγονότων πρέπει προηγουμένως να σημειώσομεν ότι τα υπό την γενικήν αρχηγίαν του κ. Κατηχάκη ανταρτικά σώματα ήσαν τα του Μαυρογένους, Μπολάλη, Γύπαρη. Καούδη, Παπαμιλέκου, Χεληγιαννάκη, Μάκρη, Καραβίτη, Χικολούδη, Ζοώιανου και του λεοντοκάρδου Μιχαήλ Μακράκη (βουλευτού) όπερ πάντοτε ηκολούθει τον αρχηγόν.
Την προηγουμένην της αφίξεως μας εις Γρεβενά, δυο εκ των ανωτέρω ανταρτικών σωμάτων τα υπό τον Μαυρυγένην και Ποντικάκι πληροφορηθέντα, ότι ο πολύς Μπεκήρ-αγάς ευρίσκετο κάπου εκεί πλησίον, κατηυθύνθησαν εις το χωρίον Τσούρχλη. Το χωρίον τούτο κείται εις απόστασαν 4 σχεδόν ω¬ρών από των Γρεβενών ήτοι μεταξύ Γρεβενών και Λιαψίστης επί λόφου οχυρου οπασδήποτε, έχει δε 200 οικίας έκ των οποίων αι ημίσεις μεν είναι Ελληνικαί αι δε λοιπαί Τουρκικαί. Η Τουρκική συνοικία κειμένη όπισθεν οροπεδίου, χωρίζεται δια οροπεδιου από της Ελληνικής. Το Τσούρχλη είναι η πατρίς του Μπεκήρ-αγά.
Την 15ην λοιπόν Οκτωβρίου τα δύο προμνημονευθέντα σώματα έφθασαν περί ώραν δεκάτην πρωινήν εις το χωρίον Τσούρχλη και ηρώτησαν τον πρώτον τυχόντα ιερέα εάν υπάρχωσι και που Τούρκοι στρατιώται η Τουρκαλβανοί πλατσικολόγοι. Εις την βεβαίωσιν του ιερέως ότι ουδείς Τούρκος οπλί¬της υπήρχεν, οι αντάρται προχώρησαν προς την Τουρκικήν συνοικίαν, όπως αφοπλίσοσι τους κατοίκους. αίφνης όμως ομοβροντίαι Μάουζερ εκ των παραθύρων εξέπληξαν τους άν-τάρτας, οίτινες προ απρόοπτου ευρεθέντες παρετάχθησαν εις μάχην, καταλαβόντες οχυράς θέσεις ήρχισαν και ούτοι πυροβολούντες κατά των οικιών. Όταν δε κατέλαβαν υψώματα τίνα δεξιά του χωρίου τότε η μάχη εγενικεύθη και το πυρ εξα¬κολούθησε μέχρι νυκτός. Κατά την αιφνιδίαν ταύτην επίθεσιν εφονεύθη ο Κρής Χατζηδάκης φοιτητής και ένας άλλος, ετραυματίσθη δε σοβαρώς και ό καπετάν Ποντικάκης.
Κατά την διάρκειαν της μάχης οι Χριστιανοί κάτοικοι του χωρίου έντρομοι κατέφυγαν εις τα Γρεβενά, πολλοί δε εξ αυτών εκλείσθησαν εις την οικίαν του προύχοντος Αναγνώστη Φάσα. Ο Μπεκηρ αγάς όμως μη θέλων να λησμονήση το έργον του επυρπόλησε την οικίαν του παπαβασίλη ιέρεος και κατεκρεούργησε την εκ 4μελών οικογένειαν του.
Ενώ δε ημείς είχομεν σκοπον να παραμείνομεν επι δύο ημέρας εις τα Γρεβενά με τον σκοπόν, όπως συγκεντρωθώμεν και από κοινού να προχωρήσωμεν, η άφιξις των γυναικό-παιδων του χωρίου Τσούρχλη εις Γρεβενά και του τραυματισθέντος Ποντικάκη μετέβαλε την προθεσίν μας.
Αμέσως παρά του αρχηγού εδόθη διαταγή εις όλα τα σώιιατα ίνα συγκεντρωθούν εις ορισμένον μέρος των Γρεβενών, καθότι μετά πεντάωρον ανάπαυσιν θά εξηρχόμεθα προς καταδίοξιν του Μπεκήρ και των συντρόφων του. Ο Μπεκηρ κατά τον εποχήν εκείνην ηγείτο 70-80 χωροφυλάκων των Γρεβενών και 400 χωρικών και Αλβανών προχείρους στρατολογηθέντων.
Την πρωίαν (ώραν 3ην) της 17ης Όκτωβρίυυ εξεκινήσαμεν διευθυνόμενοι εις Τσούρχλη, όπου θα επιτεθέμεθα κατά του Μπεκηρ αγά. Πρέπει νά σημειωθή, ότι εις Γρεβενά την προηγουμένην είχαν φθάσει και δύο τάγματα ευζώνων υπό τον ταγματάρχην Γεννάδιον, ο οποίος και μας ηκολούθει εις απόστασιν 2500 μέτρων ευρισκόμενος πάντοτε εις παράταξιν μάχης. Μόλις ό Μπεκηρ αντελήφθη την παρουσίαν του σώ¬ματος μας ήρχισεν αμέσως διά εσπευσμένων συνθηματικών σαλπισμάτων νη τακτοποιή τας προφυλακάς του.
Η ΦΥΓΗ ΤΟΥ ΜΠΕΚΗΡ ΑΓΑ
Η παράταξις των ανταρτικών σωμάτων υπό του αρχηγού μας κατά την ώραν της μάχης ήτο τόσον τελεία που και οι στρατηγικώτεροι ακόμη στρατηγοί θα την εθαύμαζον. Ακρι¬βώς δε αύτη η θαυμασία παράταξις προξένησεν τον μεγαλύτερον τρόμον εις τον Μπεκήρ και εις τους περί αυτόν, οι οποίοι ετράπησαν εις ατακτον φυγήν ευθύς ως αντηλλάγησαν οι πρώ¬τοι πυροβολισμοί ζητήσαντες νά σώσωσι την ζωήν τους εις α¬πόκρυφους χαράδρας ήτο τοιαύτη δε ή φυγή των οπαδών του Μπεκηρ ώστε και 50 εκ τών ημετέρων άνδρων αν τους καταίδιωκον εξάπαντιος θα τους συνελάμβανον όλους ζώντας. Ου¬δείς κάλαμος δύναται νά περιγράψη την χαράν και τον ενθουσιασμόν μας τον οποίον ησθάνθημεν κατά την στιγμήν της ε¬νάρξεως του πυρός, διότι το πρώτον ήδη μετά τόσας ταλαιπω¬ρίας εβαπτιζόμεθα εις το πυρ.
Μετά μίαν ώραν από της ενάρξεως της μάχης, καθ' ην η¬γουμένου αρχηγού λεοντοκάρδου οι Κρήτες επετέθησαν κατά του χωρίου, βλέπωμεν μακρόθεν διά τών διόπτροον τά γυναικόπαιδα διά ατραπού τίνος να τρέπονται έντρομα εις ά¬τακτον φυγήν. Έφοδος γενική διατάσσεται τότε παρά του αρχηγού εκ των τριών σημείων της επιθέσεως, πρώτος δε εισ-έρχεται εις την χριστιανικήν συνοικίαν ο Ιωάννης Μακράκης αδελφός του καπετάν Μακράκη μετά του άρχηγου και των λοι¬πών συντρόφων. Δεν γνωρίζω αν ο υπό τον Γεννάδιον τακτι-κός στρατός εκεί όπου ευρίσκετο εις άπόστασιν 2500 μέτρων από του χωρίου εκράτει καλώς η κακώς την θέσιν του.
Η αλήθεια ειναι ότι ημείς δέν ηδυνήθημεν νά καταδιόξωμεν τους φεύγοντας οπαδούς του Μπεκηρ, διότι έχοντες υπ' όψιν προηγουμένας απιστίας των Τούρκων, ηρκέσθημεν πρώ¬τον να περιζώσομεν το χωρίον και έπειτα εισερχόμενοι εντός αυτού να ερευνήσωμεν τας οικίας.
Κατά την έρευναν ημών εις διαφόρους οικίας του χωρίου εύρομεν περί τους εξήκοντα οπαδούς του Μπεκήρ-αγά οι οποίοι μη προφθάσαντες να φύγουν, είχον επιμελώς κρυφθή απαν¬τάς τούτους συνελάβομεν και προχείρου δικαστηρίου συστα¬θέντος κατεδικάσαμεν αυτούς εις ανάλογον τών εγκλημάτων τον ποινήν.
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΤΙΓΡΕΩΣ
Εις άπόστασιν 20 μέτρων από του χωρίου και μέσα σένα χανδάκι είχε κρυβεί ολόκληρος η οικογένεια του Μπεκηρ αποτελούμενη από τον αδελφόν του μετά της συζύγου του, και των τέκνων ηλικίας 12-13 ετών, και από την μητέρα του, μη προφθασάσης ν' ακολουθήση τους λοιπούς κατοίκους.
Την οίκογένειαν της τίγρεως ταύτης αντελήφθη .... κεκρυμμιένην ομάς ανταρτών κατά της οποίας και έπυροβόλησεν ο αδελφός του Μπεκηρ και εφόνευσε ενα μέλος της ομάδος αυτής. Οι λοιποί αντάρται ιδόντες ότι είχον να κάμουν με μισάνθρωπον μη συναισθανόμενον την θέσιν του αντεπυροβόλησαν και, τον εφόνευσαν. μεθώ η μήτηρ του Μπεκηρ και ή νύμφη μετά τών δύο τέκνιον της, κραυγάζοντες τεσλίμ τεσλίμ ήχθησαν αιχμάλωτοι προ του γενικού αρχηγού, ο οποίος τοποθετήσας αυτάς εις μίαν τών χριστιανικών οικογενειών περιέβαλε με πρωτοφανείς περιποιήσεις, εκδόσας προς τούτοις καί. πρυκήρυξιν,ότι ήθελε τιμωρήσι αυστηρώς πάντα όστις ήθελε παρενοχλήσει οπωσδήποτε αύτάς.
ΣΠΑΡΑΞΕΚΑΡΔΙΟΝ ΘΕΑΜΑ
Σιγή νεκρική επεκράτει εις την Χριστιανικήν συνοικίαν, του χωρίου,αί δε θύραι και τά παράθυρα όλων ανεξαιρέτως των οικιών ήσαν ερμητικώς κεκλεισμένα! ενώ εις την Τουρκικήν οι άνδρες προέβαινον εις γενικήν έρευναν ολων των οικιών.Κατά την έρευναν ταύτην εύρέθημεν πρό σπαραξικάρδιου θεάματος, μέσα σένα σπίτι ενός τών κατοίκων 400 καί πλέον γυναικόπαιδα έφώναξον ψιθυριστά. έτιλλον τάς τρίχας των και έπρατταν κάθε τι που εφανέρωνε την απελπισίαν και από στιγμής εις στιγμήν περίμενον από τά χέρια του Μπεκήρ-αγά νά τους προσφερθή άγριος ό θάνατος.
Όλον αυτό το πλήθος των γυναικόπαιδων διά προτροπών προσεπάθει να παρηγόρηση ό σχεδόν νοικοκύρης του χωρίου Αναγνώστης Φάσας, εις του οποίου την οίκογένειαν είχαν καταφύγει. Η ταραχή και ό τρόμος ο οποίος είχε καταλάβει τας Χριστιανικός οικογενείας, δεν περιγράφεται.
Ήτο αδύνατον νά τάς καταπείση κανείς ότι ό Ελληνικός στρατός πλέον είχε καταλάβει το χωρίον των, και να τοις συστήση ότι ουδέν πλέον έχουσι νά φοβούνται. Προς επιβεβαίωση τών λεγομένωην μας, προτείναμεν εις τον ιερέα του χωρίου νά προσαχθή προ του οροπεδίου του χωρίου ευρισκομένου αρχηγού μας να καί ιδίοι όμμασι ότι το χωρίον των ότι πλέον θα εκυβερνάτο από τους Ελληνικούς νόμους. Όταν παρουσιάσθη ό ιερεύς, ό γενικός αρχηγός του εζήτησεν εξηγήσεις διατί τήν προηγουμένην της μάχης ερωτηθείς υπό των ανταρτών, εάν εντός του χωρίου υπήρχον Τούρκοι, απήντησε αρνητικώς, ψευδόμενος ούτω. Ό ιερεύς έδικαιολογήθη ειπών, ότι ούτω είχε αναγκασθή υπό του Μπεκηρ να είπη, άλλως θά κατεσφάζετο όπως κατεσφάγη αγρίως καί απανθρώπως και ο άλλος ιερεύς του χωρίου μεθ' όλης της οικογενείας του, οποίος ηθέλησε νά περιποιηθή αντάρτην τραυματίαν την προηγουμένην.
Μετά παρέλευση μιας ώρας από της καταλήψεως του χωρίου έφθασεν ο υπό τον κ. Γεννάδιον στρατός, ο όποιος εξεχύθη αμέσως εις την λεηλασίαν των πολυπληθών ορνιθώνων του χωρίου, ενώ αι οικίαι ήρχισαν νά παραδίδονται εις τας φλόγας.
Κατά την λεηλασίαν του ανωτέρου χωρίου ευρέθησαν και πλείστα όσα αντικείμενα οικιακά θεσσαλικά. λεία του πολέμου 1897.
Η οικία το Μπεκήρ-άγά εν η κατώκει ο πατήρ του και η μήτηρ του αν και πολύ πενιχρά εξωτερικώς εσωτερικώς ήτο πολύ πλουσία εστολισμένη με έπιπλα πολυτελή και εις τάς δι-πλανάς αποθήκας της ο Μπεκηρ είχε συναθροίσει τό μεγαλύτερον ποσόν των γεννημάτων.
Τα γεννήματα εφρουρούντο διαταγή του αρχηγού όπως χρησιμεύσωσι αργότερον ώς τροφή του στρατού όταν όμως την έπομένην αναχωρούμεν εκ του χωρίου και επείσθημεν ότι θα αφεθούν λεία του τυχόντος, εθέσαμεν φωτιά εις αυτά καθώς και εις όλο τό σαραβαλιασμένο σπίτι του, μέσα εις τό οποίον εγεννήθη και εξετράφη το τέρας αυτό.
Εις την οικίαν του Μπεκηρ ανευρέθη και πάλα αρχαία με επίχρυσονν λαβήν και ολοκέντητη με εξ αργυροπλέγματος θήκην η σπάθη αύτη εδωρήθη εις τον αρχηγόν προς ανάμνησιν υπό του ανευρόντος αυτήν Ιωάν. Πολυχρονάκη.
Την επομένην εγένετο η κηδεία του τόσον άγρίως δολοφονηθέντος ιερέος και ολοκλήρου της οικογενείας του. Την κηδείαν παρηκολούθησεν πλήθος χωρικών κατεφθόντων εκ των πέριξ χωρίων μετά των ιερέων.
Η κηδεία του ιερέως υπήρξε πάνδημος καθ' όσον ο δολοφονηθείς υπήρξε πάντοτε τό προπύργιον του Ελληνισμού εις την περιφέρειαν εκείνην.
Κατά την ανωτέρω περιγραφείσαν μάχην εκ μεν των ημετέρων εφονεύθησαν δύο, εκ δε των Τούρκων 17 έκτος των 71 των συλληφθέντων ζώντων. Ενώ παραμένομεν εν Τσούρχλη ήρχισαν καταφθάνουσαι διάφοραι έπιτροπαι Οθωμανών και χριστιανών εκ των πέριξ χωρίων δηλουσαι υποταγήν εις τον αρχηγόν μας.
Επιτροπή δε αφιχθείσα εις το χωρίον Τσοτίλη παρεκάλελσεν τον αρχηγόν, όπως συντόμως αποστείλη ενα εκ των σωμάτων εις τό χωρίον των καθότι ηπειλείτο τούτο παρά τού Μπεκηρ. ότι θα παρεδίδετο εις τάς φλόγας ομού με τό υπάρχον εκεί Ελληνικόν Γυμνάσιον μετά των εν αυτώ 150 μαθητών και καθηγητών του.
ΚΑΤΑΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΛΙΑΨΙΣΤΗΣ
Η Λιαψίστα είναι μία Τουρκόπολις ελεεινή, αποτελούμενη εξ 800 οικιών τουρκικών και 28 χριστιανικών με πλείστα δε τζαμιά, με απέραντους στρατώνας καθότι μέχρι προ τίνος έχρησίμευεν ως έδρα Μεραρχίας Η οποία κατόπιν έδρα μετετέθη εις Κοζάνην.
Οι κάτοικοι της είναι οι φανατικώτεροι Οθωμανοί, ιδίως δε οι πλούσιοι οθωμανοί βέηδες οι όποιοι αριθμούνται πολλοί.
Εις την Λιαψίσταν ευρίσκετο η λαιμητόμος η οποία επεσφράγιζε διά του θανάτου τα βασανιστήρια των δυστυχών Χριστιανών των περιφερειών Γρεβενών, Άνασελίτσης και Σιατίστης.
Καθ' ην εποχήν παρουσιάσθημεν προ αυτής ημείς, στρατιωτικός και .πολιτικός διοικητής της ήτο ό Χαμζά Χουρσίτ και ο αδελφός του Βελή μπέης, ο μόνος γνωστός φιλελεύθερος.
Αλλοίμονον εις τον Χριστιανόν εκείνον ο οποίος θα περιέπιπτεν εις την δυσμένειαν των ανθρωπομόρφων αυτών τεράτων, των καλουμένων μπέηδων.
Εις την εστίαν αυτήν των κακουργημάτων, την Λιαψίσταν ο Μπεκηρ αγάς εύρε τον αιμοχαρή Βελή μπέην, και εν συνεργασία αύτου εστρατολόγησε βιαίως ολους τους Χριστιανούς όχι μόνον της Λιαψίστης, αλλά και των πέριξ χωρίων Τσούρχλη, Κρίφτση, Μπουρπούστη, Λεμπανόβου καί.άλλων.Ευθύς ως η ειδησις περί καταληψεως της Ελασσώνος του Ελληνικού στρατού δια της ταχυπτέρου φήμης έφθασε και εις Λιαψίσταν, ό διοικητής της Χαμτζά έφένδης συμπαραλαβών και τα ωραία χαρέμια του ανεχώρει δια Βογατσικού Κλεισουραν και Σόροβιτς εις Θεσσαλονίκην οπόθεν πάλιν ανεχώρει δια Κων/πολιν.
Αφάνοντες τας συμπληρωματικάς ταύτας πληροφορίας, είσερχόμεθα εις την διήγησιν τών λεπτομερειών της καταλήψεως της Λιαψίστης.
Ευθύς ως αυτή απεφασίσθη υπό του αρχηγού μας. ήλθον προς βοηθειάν μας και δυο τάγματα τακτικού στρατού υπό τον Γεννάδιον. Εν συνεργασία λοιπόν μετά του στρατού τούτου κατελάβομεν οχυράς θέσεις εν χιλιόμετρον απέχουσας ένθεν και ένθεν τών εχθρικών οχυρωμάτιον. Σώματα τίνα ανταρτών. μεταξύ τών οποίων και εγώ, διετάχθησαν να καταλάβουν τα αριστερά υψώματα, μίαν ώοαν αριστερά του κυρίου σώματος και πλησίον του χωρίου Μαρσίτση τούτο έγινε, ίνα τά σώματα ταύτα διερχόμενα διά του φανατικού Τουρκοχιοριού Πιλιουρί, αφοπλίσουν τους κατοίκους, "Αμ' έπος άμ' έργον κατελάβομεν τά υψώματα. ΙΙρίν όμως φθάσωμεν εις Πιλιουρί διήλθομεν διά του χιορίου Φουρκάτση, οι κάτοικοι του οποίου άπαντες Χριστιανοί, θερμοτάτην ύποδοχήν μας έκαμον, εξελθόντες του χωρίου και προσφέροντες ημάς ούζο, νερό και ψωμί.
Το χωριό αυτό Φουρκάτσι είνε τσιφλίκι ενός βέη Αλβανού λοχαγού υπηρετούντος τωρα εις τον στρατόν της Τριπολίτίδος. Αντιπροσωπεύεται δε ο λοχαγός αυτός υπό του πατρός του Μπεκηρ αγά.
Ως οδηγός μας εχρησίμευεν ο εκ του χωρίου Τσούρχλη Χρήστος Γαζέπης γνωστός διά τά πατριωτικά του αισθήματα ο Γαζέπης αυτός και άλλοτε εχρημάτισεν ως οδηγός ανταρτικών σωμάτων καί ιδίως του υπό τον κ. Στυμοναρά λοχαγόν σήμερον, σώματος.
Υπό την οδγίαν λοιπόν αυτού του Γαζέπη ανήλθομεν λοφοσειράς τινας προτιθέμενοι νά μεταβώμεν εις το χιορίον Πιλουρί. Δεν ειχομεν προχωρήσει και πολύ όταν βλέπομεν μακρόθεν ερχόμενους και κρατούντας την λευκήν της υποταγής σημαίαν, τον Μουχτάρην Ισμαήλ και τινάς άλλου Τούρκους χωρικούς.
Μετ' ολίγον εισερχόμεθα εις τό χιορίον και ανεθέσαμεν εις τον Μουχτάρην Ισμαήλ δια κήρυκος να ειδοποίηση τους κατοίκους, ότι πρέπει εντός ημισείας ώρας να παραδόσουν τα όπλα. Πράγματι εντός της ταχθείσης προθεσμίας εις την πλατείαν του χωρίου προσεκομίσθη- σαν 187 όπλα, 66 ξιφολόγχαι και 3 φορτία φυσίγγια μάουζερ, γκρά κ.τ.λ.
Παραλαβόντες ταύτα εφορτώσαμεν αμέσως επί εζ ζώων συνοδευόμενοι δε και παρά δύο Οθωμανών κατοίκων τά μετεφέραμεν εις τό χωρίον Μαρσίτσι άπέχον 3/4 της ώρας αριστερά τού Λιαψιστίου. Τό χωρίον τούτο κατοικείται ολόκληρον υπό Χριστιανών και δύο μόνον μπέηδων τού Ισούφ μπέη καί ενός άλλου.
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΠΥΡΠΟΛΗΣΕΩΣ ΕΛΛΗ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΣΟΤΙΛΙΟΥ
Δεν είχομεν εισέτι εισέλθει εις τό ανωτέρω χωρίον ότε μακρόθεν ειδομεν ερχόμενους εκ Λιαψίστης 200 Οθωμανούς οι οποίοι εσκόπουν μεταβαίνοντες εις το χωρίον Τσοτίλι νά πυρ-πολήσωσι μεν το εν αυτώ περίφημον Ελληνικόν Γυμνάσιον νά σφάξωσι δε κατά διαταγήν του Μπεκηρ τους 150 μαθητάς καί καθηγητάς αυτού.
Ο οπλαρχηγός μας Παυλής Γύπαρης πληροφορηθείς το τοιούτον διέταζε να ανοίξωμεν γενικόν πυρ κατά τών ερχομένων Τουρκαλβανών, όπερ αυθωρεί έξετελέσθη. Όταν η μάχη εγενικεύθη, κατελάβομεν οχυράς θέσεις καί ούτω εξηναγκάσαμεν τους 200 Όθωμανούς νά εγκαταλείψουν τό χωρίον Μαρσίτσι και να οχυρωθουν εις το χωρίον Καλλιστράτη πέντε λεπτά απέχον του Μαρσίτση
Ταυτοχρόνως σχεδόν μέ ημάς ήρχισε την γενικήν κατά της Καλλιστράτη; επίθεσιν και ο τακτικός στρατός, μετά των ανταρτικών σωμάτων.
Ο εχθρός βλέπων τον κίνδυνον τον οποιον διέτρεχεν ήρχισεν υποχωρών να θέτη πυρ εις τάς οικίας της Καλλιστράτης
Την 4ην μ.μ. κατέφθασε προς ενίσχυσιν ημών λόχος ευζώνων υπο τον υπολοχαγόν Αθανασιάδην ο λόχος ούτος εσταμάτησε προ τυυ χωρίου Μαρσίτσι και ένεκα της επικρατούσης συγχίσεως, έστειλεν προς ημάς αγγελιοφόρον ζητών οδηγίας.
Την στιγμήν εκείνην μετεφέρετο παρ' εμού εις την οικίαν του ιερέωςτου χωρίου ό τραυματίας Ευάγγελος Σαριδάκης. Δι’ επισκεπτηρίου μου τότε ειδοποίησα τον υπολοχαγόν του ευζωνικου λόχου, ότι το χωρίον ευρίσκετο εις χείρας μας ο υπολοχαγός αναθαρρησας τότε ωδήγησε τον λόχον εις το χωρίον και τον παρέταξεν εις μάχην.
Ημείς διαρκώς επροχωρούμεν και κατεδιώκομεν τον εχθρόν από αποστάσεως 8-10 μέτρων. Χιών αναμεμιγμένη μετά ραγδαίας βροχής καθίστα αδύνατον την αναγνώρισιν του
εχθρού.
Περί ώραν 6 απογευματινην κατόπιν γενικής εφόδου οι Τούρκοι ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν προς την Λιαψίστην μη προφθάσαντες παρά μόνον 12 εκ τών 120 οικιών της Καλλιστράτης να αποτεφρώσουν ότε κατελάβομεν και το χωρίον τούτο διασώσαντες αυτό.
Και μετά την υποχώρησιν τών Τούρκων δεν έπαυσε το πυρ διότι προς το δεξιόν μέρος το κύριον σώμα εξηκολούθησε το πυρ μέχρι βαθείας νυκτός καθ’ ην ό Μπεκήρ και οι περί αυτόν έπωφεληθέντες του επικρατούντος σκότους έδραπέτευσαν μη γενόμενοι αντιληπτοί υφ' ημών.
Ο υπό τον υπολοχαγόν Αθανασιάδην λόχος υπεχώρησε προς το χωρίον Λοκόμη μεταξύ Γαρσίτσας και Τσοτυλίου μάτην προσεπαθήσαμεν να πείσωμεν τόν διοικητην, ότι ήτο ανάγκη ό λόχος αυτός νά παραμείνη εν τω χωρίον προς φρούρησιν τών κατοίκων αύτου από ενδεχομένης επιθέσεως κατά την νύκτα.
Καθ' όλην την νύκτα εμείναμεν άγρυπνοι περιφρουρούντες το χωρίον και τά γυναικόπαιδα όσα ένεκα της αιφνηδίας ενάρξεως της μάχης δεν είχον προφθάσει νά φύγουν.
Κατά την μάχην ταύτην εκ μεν τών ημετέρων εφονεύθησαν δυοΚρήτες και ό λοχίας του ευζωνικού λόχου ετραυματίσθησαν δε ό Σαριδάκης εις τόν πόδα ακινδύνως και ό Μπραγάκης βαρέως εις το στόμα αμφότεροι Κρήτες. Εκ των Τούρκων εφονεύθησαν εν όλω 17 τους όποιους ανεύρομεν την επομένην εντός χανδάκος εις το χωρίον Καλλιστράτη.
Κατά την κυρίαν όμως επίθεσιντην ενεργηθείσαν εκ των υψωμάτων κατά της Αιαψίστης εκ μεν τών ημετέρων εφονεύθησαν ο λεοντόκαρδος Ιωάννης Μακράκηςταμίας του Τελωνίου Χανίων και αδελφός του καπετάν Μ. Μακράκη βουλευτού Κρήτης, επίσης ό Γ. Παναγιωτάκης, ό Χαρ. Παπαδομιχαλάκης και 2 εύζωνοι, έτραυματίσθησαν δέ ό υπολοχαγός Γ. Τόμπρας φαρμακοποιός ανήκων εις τό υπό τόν κ. Κατηχάκην σώμα και 4 ευζωνοι.
Τούρκοι κατά την μάχην ταύτην εφονεύθησαν 47 και πλείστοι ετραυματίσθησαν.
Η μάχη της Λιαψίστης, υπήρξεν σχετικός όλεθρος διά τόν Μπεκήρ αγάν ο οποίος επωφελούμενος της νυκτός ως λωποδύτης δι' ατραπών διηυθύνθη εις Καστορίαν και επί δίωρον εκεί παραμείνας εβάδισε την προς Κορυτσάν άγουσαν μετά τών εναπομεινάντων συντρόφων του.
Την 20ην του μηνός ήτοι την επομένην, πριν ακόμη ξημερώσει παρετάχθημεν εις μάχην, αποφασισμένοι όπως πάση θυσία καταλάβωμεν την Λιαψίσταν. Μόλις όμως παρετάχθημεν επάνω εις τα τζαμιά της πόλεως διεκρίναμεν δια των τηλεσκοπίων μας λευκάς σημαίας, σημείον υποταγής. αμέσως τότε απεστείλαμεν εις την πύλιν προφυλακήν εις την οποίαν επιτροπή μπέηδων εδήλωσεν, ότι παραδίδει την πόλι ν εις τους Έλληνας.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΙΣ ΛΙΑΨΙΣΤΑΝ
Αγγελιαφόρος αποσταλείς υπό της προφυλακής μας ανήγγειλεν ότι ή Λιαψίστα παρεδόθη εις τον Ελληνικόν στρατόν και ότι ο Μπεκήρ διέφυγεν εις την Κορυτσάν.
Άμα τη ευφροσύνω ταύτη αγγελία τα ανταρτικά σώματα και ο στρατός εισήλθον εις την φανατικωτέραν Τουρκόπυλιν, την Λιαψίσταν εν πομπή και θριάμβω.
Εκείνοι, οι οποιοι προς στιγμήν εφάνησαν ευχαριστημένοι ήσαν οι μπέηδες της πόλεως, οι όποιοι διαρκώς κατηρώντο τον Μπεκήρ διά τα τερατουργήματα του το εν λόγω τέρας μέχρι τοιούτου σημείου είχε φθάσει ώστε να τοιχοκόλληση εις πλείστας πόλεις ψευδή τηλεγραφήματα τα όποια του είχον σταλή δήθεν εκ Κων/πόλεως και διά των οποίων διωρίζετο ταγματάρχης ένεκα των ανδραγαθημάτων του που όμως τηλεγραφική γραμμή Λιαψίστης-Κων)πόλεως!! Διά της μεθόδου ταύτης και δια διαφόρων απειλών εξηνάγκαζε τους χωρικούς, όπως κατατάσσωνται εις τα σώματα του και κορέση ούτω βοηθούμενος ύπ' αυτών τα άγρια πάθη του.
Έν περιπτώσει αρνήσεως εουσιοδοτείτο υπό του φανταστικού χάτι-χουμαγιούν νά εφαρμόζη τον στρατιωτικόν νόιιον κατά του αρνουμένου νά υπηρετήση.
Ο στρατός μόλις εισήλθεν εις την πόλιν κατέλαβε το διοικητήριον της πόλεως και τάς αποθήκας του υλικου πολέμου.
Από το βιβλίο του ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΜΥΛΩΝΑ εκ Βόλου
Δράσις Ανταρτικών ομάδων 1912-1913
Επιμέλεια Σάκης Πέτρου
Πηγή:greveniotis.gr/